Laatst zat ik op een verjaardag, iemand vroeg mij of er eigenlijk wel beroemde vrouwelijke kunstenaars zijn? Ja natuurlijk zijn die er, helaas wordt hier nog steeds wat minder aandacht aan besteed dan aan onze mannelijke collega’s. Ik noemde lukraak wat namen zoals, Marlene Dumas, Eva Hessen en Nikki de Saint Phalle. Veel verder kwam ik helaas ook niet. Tijd dus om me hier in te verdiepen en een nieuw topic voor mijn blog aan te boren. In mijn blog over kunstenaars licht ik er steeds één uit. Uiteraard begin ik bij mijn vrouwelijke collega’s, omdat zij zeker wel wat aandacht verdienen.

Ans Wortel

Op vakantie in de gemeente Bergen wordt de eerste vrouwelijke kunstenaar voor mijn voeten geworpen. Tijdens ons uitstapje naar Museum Kranenburgh in Bergen. Ans Wortel, een voor mij nog onbekende kunstenares, maar zo bleek als snel een inspirerende vrouw, was een feestje om te ontdekken. Ze was erg veelzijdig en lapte alle regels aan haar laars. Ook al ben ik het niet met alles eens wat ze uitdraagt, ik heb een hoop raakvlakken met Ans. Beeldend kunstenares, schrijver en dichter Ans Wortel (1929 – 1996) maakte in haar lange kunstenaarsleven voornamelijk olieverfschilderijen, gouaches en tekeningen. Haar werk beslaat een periode van meer dan 50 jaar. Als autodidact begon ze vanuit de traditionele schilderkunst langzaam naar een eigen vorm te zoeken dat ‘abstract figuratief’ genoemd kan worden. Meer over Ans is te lezen op: Ans Wortel

Opvattingen

Op de een videofilm van een interview met Ans uit 1990 die in het museum getoond werd, zei ze een aantal raken dingen die gelijk een punt van herkenning opleverde. In antwoord op de vraag: Wat wil je vertellen met je kunst?” Antwoordde Ans: “ Ik weet van te voren niet wat ik ga maken. Het kunstwerk heeft mij wat te vertellen en dat wil ik graag delen met de wereld.” Daar kan ik mij helemaal bij aansluiten. Gaande het maakproces van je werk kom je er pas achter wat het werk te vertellen heeft. Dit vraagt om een open houding en een flexibele geest. Het project stuurt zichzelf en op het moment dat je teveel gaat nadenken gaat dit dus ten koste van het project. Ans heeft geen opleiding, ze is autodidact, toch zitten haar werken vol met filosofie en wijsheid. Alleen al uit de titels kun je dit al aflezen. Ze zijn doorspekt met boodschappen en wijze woorden over maatschappelijke problemen, maar ook vaak met haar eigen zielenroerselen. Elk kunstwerk is autobiografisch en komt rechtstreeks uit de ziel van de kunstenaar. Dit ondersteunt mijn vorige blog over ‘De moed om creatief te zijn.’ Je komt alleen bij je diepste gevoelens als je naar binnen durft te gaan en niet teveel na denkt. Nieuwsgierigheid, durf en experimenteren kan je ver brengen.

Stereotype

Het enige wat ik jammer vind is dat ze voldoet aan het stereotype kunstenaar. Waarschijnlijk komt dit ook een beetje door de tijdgeest. Ze rookt als een ketter en ziet er bijzonder uit. Kunstenaars van nu zijn hele gewone mensen die je op straat waarschijnlijk niet eens zult herkennen. Je hoeft niet te roken, te drinken, verslaafd te zijn aan drugs, te feesten of elke week deel te nemen aan een orgie. De meeste kunstenaars van nu zijn hard werkende mensen die de hele dag in het atelier te vinden zijn. Daarnaast veel onderzoek doen, bezig zijn met marketing, tentoonstellingen, enz. Vooral heel hard werken, in wezen ben je zelfstandig ondernemer en moet je knetterhard werken. Om dit vol te kunnen houden is het juist erg belangrijk om goed voor jezelf te zorgen. Gezond te eten, te sporten en genoeg te slapen.

Museum Kranenburgh

De tentoonstelling van Ans Wortel was zeer de moeite waard. Het geeft een goed beeld van het leven van een kunstenaar en tegen welke problemen je aanloopt. Belangrijker nog, het geeft een goed beeld van de geest van een kunstenaar. Het deed me gelijk denken aan een interview met Sofia Hernondez Chong Cuy dat ik in het tijdschrift ‘Metropolis’ las. Het intervieuw ging over Sofia’s werkzaamheden als nieuwe directeur van Witte de With. De Interviewer vraagt wat zij meeneemt naar het Witte de With, waarop zij antwoord dat het haar manier van denken zal zijn. In het stuk geeft zij haar visie over de kunstenaar en wat haar de afgelopen tijd duidelijk is geworden. In de eerste plaats vindt ze dat de kunstenaar een intellectueel is. Ze is het geheel niet eens met het vaak opspelende commentaar in de politiek, dat kunstenaars lui zijn. ‘Kunstenaars voeren heel veel research uit. Ze onderzoeken hun onderwerpen diepgaand, op locatie vaak onafhankelijk, op eigen initiatief, zonder subsidie. Dat vraagt veel van ze. Het is belangrijk om een tentoonstelling een evenement te laten zijn waarin de ideeën letterlijk de ruimte krijgen. Dat is nu eenmaal wat het werk van kunstenaars laat verschillen van dat van academici.’ Eindelijk gerechtigheid, bedankt Sofia! Bedankt Ans Wortel voor het doorgeven van je visie, een hele hoop inspiratie en een mooie collectie als resultaat van een leven lang heel hard werken. Bedankt museum Kranenburgh voor een mooi evenement, ik kom zeker nog eens terug!